Topoğrafik Anatomi: Baş ve Boynun Yüzeyel Anatomisi

TOPOĞRAFİK ANATOMİ

Baş ve Boynun Yüzeyel Anatomisi

Necdet Ersöz
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi

Görsel Kaynağı: Netter Anatomi Atlası

Os frontale: (Frontal bone) Frontal kemik. Kayığa benzer ve iki esas parçadan oluşur. Bunlar ventral ve horizontal parçalardır ancak bu kısımlar insanda kaynaşmıştır. Embriyonik gelişimde nöral krestten orijin alır.

Incisura supraorbitalis: (Supraorbital notch or foramen) Frontal kemiğin supraorbital kenarının medialinde bulunur ve içerisinden supraorbital sinir ve damarlar geçer.

Arcus superciliaris: (Superciliary arch, Supraorbital ridge, or Brow ridge) Tüm primatlarda göz çukurunun üstünde bulunan kemik çıkıntısıdır. Modern insanlarda bu arkın alt sınırından kaşlar başlar.

Glabella: (Glabella) İki kaşın arasındaki çoğunlukla kılsız bölge (deri, kemik). Latince glabellus (düz) sözcüğünden türetilmiştir. Deri turgorunu ölçmek için klinik öneme sahiptir. Ayrıca sefalometrik noktadır. Ayrıca glabella refleksi (glabellar tap sign) bu bölgeden alınır. Glabellar refleks, primitif bir reflekstir. Glabella üzerine hafifçe palpe edildiğinde hastadan refleks yanıt olarak kısa süreli bir göz kırpma hareketi görülür. Normal bir insanda bu refleks bir müddet sonra yorulur ve ortadan kaybolur. Ancak bu refleksin kaybolmaması patolojiktik ve Myerson's sign olarak isimlendirilir. Bu belirtiyi gösteren hastalar gözlerini kırpma refleksini sürekli devam ettirir ve bu durum sıklıkla Parkinson hastalığının erken belirtilerindendir.

Os nasale: (Nasal bone) Burun kemiği. İki küçük dikdörtgen kemikten oluşur. Bu kemiklerin şekilleri bireylerde farklılık gösterdiğinden ötürü farklı tip burunlar meydana gelir. İki yüzü ve dört sınırı vardır. Dış yüzeyi nasal kas ve procerus kaslarla çevrilidir. İç yüzeyinde nasociliary sinirin dalları için bazı oluklar bulunur. Nasal kemik frontal, ethmoid, maxilla ve opposite nasal kemikle artikülasyon yapar.

Nares: (Anterior nares, Nostril) Burun delikleri. Nasal kaviteye açılır ve nefes alışverişinde rol oynar. Yaklaşık 1.5 ve 1.0 cm çaplarına sahiptir. 

Philtrum: (Philtrum) Burun ile üst dudağı birleştiren dikey çizgidir. İnsan hâricinde diğer memelilerde de örneklerine rastlanır. 

Sulcus nasolabialis: (Nasolabial sulcus or fold) Gülme çizgileri. Burnun her iki yanından dudak köşelerine doğru uzanır. Yaşlandıkça bu bölgedeki çizgiler belirginleşir. Bu nedenle bu bölgede çeşitli estetik operasyonlar yapılmaktadır.

Tuberculum labii superioris: (Tubercle of superior lip) Üst dudak tüberkülü. Lavetor labii superioris (quadratus labii superioris) kaslarıyla yukarı kaldırılır. Superior labial ven ve arter bu bölgeye ulaşır.

Protuberantia mentalis: (Mental protuberance) Alt çene kemiği mandibulanın gövdesinin alt bölümünün önde yaptığı çıkıntı, çene ucu tümseği. Mental tüberküllerle birlikte çene ucunu oluşturur ve kişinin karakteristik çene yapısını sağlar.

Cartilago thyroidea: (Thyroid cartilage) Kalkansı kıkırdak, Tiroid kıkırdak. "Âdem elması" olarak bilinen yapı, bu bölgenin bir çıkıntısıdır ve genellikle erkeklerde dıştan görünür. Yutma esnasında hareketlidir.

Incisura jugularis:  (Fossa jugularis sternalis, Jugular notch or Suprasternal notch) Klavikula ve boyun arasında geniş, görünür derinlik. Sternum manubriumunun superiorunda yer alır. Klinik önemi yüksektir. Bu bölge kullanılarak anevrizma, aterosklerozis ve hipertansiyon tanıları alınabilir. 

Caput sternale m. sternocleidomastoidei: (Sternal head of sternecleidomastoid muscle) Sternokleidomastoid kasının (SCM) sternal ucu. 

Caput claviculare m. sternocleidomastoidei: (Clavicular head of sternocleidomastoid muscle) Sternokleidomastoid kasının (SCM) klavikular ucu.

Clavicula: (Clavicle) Klavikula, Köprücük kemiği. Klavikula kırıkları, klinikte karşımıza gelen yaygın problemlerdendir. İlerleyen yazılarda daha detaylı anlatılacaktır.

M. trapezius: (Trapezius muscle) Trapezius kası. Üçgen şekilli bir sırt kasıdır. Nervus accessorius (CN XI) ve C3-C4 spinal sinirler tarafından innerve edilir. Accessorius siniri felcinde meydana gelen omuz düşüklüğü, trapezius kasındadır.

Plexus brachialis: (Brachial plexus) Omurilikten çıkan sinir köklerinin üç büyük dal hâlinde seyrederek birbirleriyle bağlantılar oluşturduğu, koltuk altı bölgesinde yer alan büyük bir sinir dallanması topluluğudur. Skapula (kürek kemiği), omuz ve kol kaslarını innerve eder ve bu bölgelerden duyu alır.

Venter inferior m. omohyoidei: (Inferior belly of omohyoid muscle) Omohyoid kasının inferior karnı. 

V. jugularis externa: (External jugular vein) Boynun her iki tarafında superfisialde görünür hâlde bulunan venler. Kan içeriğini büyük ölçüde kranyum, yüz ve boyundan gelen kan oluşturur. Bu kanlar bu ven aracılığıyla toplanıp kalbe iletilir. 

Glandula submandibularis: (Submandibular gland) Ağız tabanının altında yer alan ve tükrük sekresyonunun yaklaşık %60-67 miktarını karşılayan tükrük bezleridir.

Angulus mandibulae: (Angle of mandible or gonial angle) Mandibulanın açısı.

Commissura labiorum: (Commissure of lips) Üst ve alt dudakların yanlarda birleştiği noktalar.

Lobulus auriculae: (Lobule of ear) Kulak memesi.

Ala nasi: (Ala of nose) Burun kanatları.

Antitragus: (Antitragus) Kulaktaki konçanın önünde yer alan, dış kulağın küçük eminansının karşısı.

Antihelix: (Antihelix) Aurikulanın belirgin dış sarmal yapısının karşısı.

Helix: (Helix) Aurikulanın belirgin dış sarmal yapısı. İnsan popülasyonlarının bir kısmında Darwin tüberkülü adı verilen ve geçmiş türlerden miras kalan fonksiyonsuz bir çıkıntıyı da taşır.

Tragus: (Tragus) Kulaktaki konçanın önünde yer alan, dış kulağın küçük eminansı.

Os zygomaticum: (Zygomatic bone) Zigomatik kemik, elmacık kemiği. Maxilla, temporal kemik, sphenoid kemik ve frontal kemikle artikülasyon yapar.

Margo infraorbitalis: (Infraorbital margin) Göz çukurunun alt kenarı.

Hazırlayan: Necdet Ersöz (Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi)