Süperfisyal Baş ve Boyun: Arter,Ven ve Sinirler

SÜPERFİSYAL BAŞ VE BOYUN

Arter, Ven ve Sinirler

Necdet Ersöz
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi

Baş ve Boynun Kutanöz Sinirleri

Görsel Kaynakları: Netter Anatomi Atlası

Trigeminal sinirin ophthalmic dalından (V1) gelenler

N. supraorbitalis: (Supraorbital nerve) Frontal sinirin terminal dalıdır. Frontal sinir de ophthalmic sinirin (V1) en geniş dalını oluşturur. Opthalmic sinir de trigeminal sinirin (CN V) bir dalıdır. Supraorbital foramenden geçer, göz konjunctivasını ve frontal sinüsü besler. Buradan lateral ve medial dallara ayrılır. Medial dalı bulunduğu kası, lateral dalı galea aponeuroticayı deler.

N. supratrochlearis: (Supratrochlear nerve) Yine frontal sinirin bir dalıdır, trigeminalin opthalmic dalından gelir. Supraorbital sinire göre daha küçüktür. Superior oblique kasının üstünden geçer. Ardından corrugator supercilii ve frontalis kaslarının altından çıkar. Buradan da alnın alt kısmını, konjunctivayı ve göz kapağının üst kısmını beslemek üzere dallanır.

N. lacrimalis: (Lacrimal nerve) Trigeminalin opthalmic dalının en küçük siniridir. Bazen trochlear sinirden filament alır. Dura mater zarından devam ederek superior orbital fissure'ün en dar kısmından orbite giriş yapar. Burada lacrimal gland, konjunctiva ve üst lateral göz kapağından duyu innervasyonu alır.

N. infratrochlearis: (Infratrochlear nerve) Nasociliary sinirin bir dalıdır. Nasociliary kas da opthalmic kasın bir dalıdır. Medial rectusun üst sınırından devam eder, lacrimal caruncle, lacrimal sac, göz kapağının üst kısmı ve konjunctiva yapılarını besler.

N. ethmoidalis anterior: (Anterior ethmoidal nerve) Nazal kaviteye duyu sağlar. Nasociliary sinirin bir devamıdır. 

Trigeminal sinirin maxillary dalından (V2) gelenler

N. infraorbitalis: (Infraorbital nerve) Maxillary sinirin infraorbital kanala girmesiyle birlikte aldığı isimdir. Alt göz kapağı, üst dudak ve nasal vestibuladan (nasal kavitenin anterioru) duyu innervasyonu taşır. Maxilla kemiğinin infraorbital forameninden çıkar ve dallanır. Bu siniri bloke eden analjezikler vasıtasıyla lokal anestezi işlemi yapılmaktadır.

R. zygomaticofacialis: (Zygomaticofacial nerve or malar branch) Zygomatic kemikteki zygomaticofacial foramenden geçer ve orbicularis oculi kasını delerek malar alana ulaşır. Facial sinirin zygomatic dalı ve maxillary sinirin inferior palpebral dallarına katılır.

R. zygomaticotemporalis: (Zygomaticotemporal nerve or temporal branch) Yüzdeki küçük bir sinir. Maxillary sinirin bir dalı olan zygomatic sinirin bir dalıdır. Bir oluk içerisinde orbitin lateralinde seyreder, lacrimal sinirden dal alır, zygomaticotemporal foramen aracılığıyla temporal fossaya girer.

Trigeminal sinirin mandibular dalından (V3) gelenler

N. mentalis: (Mental nerve) Çenenin anteriorunun, alt dudağın ve mandibular anterior dişlerin buccal gingivaesinin genel somatik afferent (duyu) siniridir. Inferior alveolar sinirin bir dalıdır. Inferior alveolar sinir de mandibular sinirin bir dalıdır. Mandibulanın mental forameninden çıkar ve depressor anguli oris kasının altından üç dala ayrılır. Bu dallar, yedinci kranial sinirle (facial sinir) iletişim hâlindedir. Cerrahî işlemler esnasında lokal anesteziyle fonksiyonu bloke edilebilir. 

N. buccalis: (Buccal nerve or Long buccal nerve) Mandibular sinirin bir dalı olup buccal membran  (oral mucosa) üzerinden deriden (özellikle yanaktan) ve ikinci ve üçüncü molar dişlerden duyu bilgisi taşır. Lateral pterygoid kasları innerve eder. Facial sinirin buccal dalı ile kesinlikle karıştırılmamalıdır. İkisinin kökeni farklıdır. Facial sinirin buccal dalı, buccinator kaslara motor bilgi taşır. Buccal nerve, lateral pterygoid kasın iki başının arasında, temporalis kasının tendonunun altında ve masseter kasının altında uzanır. Buccinator kasının yüzeyinde facial sinirin buccal dalı ile bağlantı kurar. Ancak belirttiğimiz gibi bu iki sinirler birbirinden farklıdır.

N. auricolutemporalis: (Auriculotemporal nerve) Mandibular sinirin bir dalıdır. Superficial temporal arter ve venle birlikte uzanır. Başın bir tarafında çeşitli bölgelerden duyu innervasyonu sağlar. 

Servikal pleksus dalları

N. occipitalis minor (C2): (Lesser occipital nerve) Başın lateralinde kulağın posteriorunda kafa derisini (scalpus) innerve eder. 

N. auricularis magnus (C2, C3): (Great auricular nerve) Parotid bez ve mastoid proses üzerindeki derinin, ayrıca dış kulağın duyu bilgisini sağlar. "Lesser" auricular nerve olmamasına rağmen "great" sözcüğünün kullanılısının nedeni, n. auricolutemporalisle yapılan kıyaslamadır.

N. transversus colli (C2, C3): (Transverse cervical nerve, superficial cervical, or cutaneous cervical) Derin servikal fasyayı deler, platizma kasının altından dallara ayrılır. Bulunduğu alanın kutanöz innervasyonunu sağlar. Diseksiyon esnasında SCM kası landmarktır. Bu sinirler, SCM'yi horizontal olarak Erb noktasından başlayarak geçer. Bu noktanın klinik önemi vardır.

Nn. supraclaviculares (C3, C4): (Supraclavicular nerves) SCM'nin posterior sınırından doğar, boyundaki posterior triangledan platizma ve derin servikal fasyanın altından iner. Platizma ve fasyayı delerek üç ana dala ayrılır. Bunlar medial, intermedial ve lateral supraclavicular sinirlerdir.

Servikal spinal sinirlerin dorsal ramuslarının medial dalları

N. occipitalis major (C2): (Greater occipital nerve) Obliquus capitis inferior kasının altından suboccipital triangle bölgesinden çıktıktan sonra trepezius kasını geçer ve kafa derisinin posterioru ile vertexi innerve eder. Bu sinirde meydana gelen hasarlar, servikogenik baş ağrılarına (oksipital nöralji) neden olabilir.

N. occipitalis tertius (C3): (3rd occipital nerve) Greater occipital sinire medial uzanır ve bu sinirle bağlantı kurar. Trapeziusu delerek başın arka kısmının alt bölgelerindeki deriyi innerve eder.

Nn. aus (C4-C7): (From 4th, 5th, 6th, and 7th nerves in succession below) Boyun bölgesinde C4-C7 servikal spinal sinirlerin dallarının birbirini izlemesi.

R. auricularis n. vagi (X): (Auricular branch of vagus nerve, CN X, Alderman's nerve, or Arnold's nerve) Derinin ve kulak kanalının duyu innervasyonunu sağlar.

Trigeminal Sinirin (CN V) ve Spinal Sinirlerin Dermatom Alanları

Not: Yukarıda gösterilen dermatom dağılımlarının dışında, vagus sinirinin anterior dalının external acoustic meatus (kulak kanalı) ve aurikulanın posteromedial yüzeyinde küçük bir alan innervasyonu bulunur.

Yüz ve Kafa Derisindeki Yüzeyel Arter ve Venler

Baş ve Boyunda Damar, Kas ve Sinirler

Görsel Kaynağı: Sobotta Anatomi Atlası

A. temporalis superficialis: (R. frontalis, Superficial temporal artery)

M. temporalis: (Temporalis muscle)

N. auriculotemporalis (V3): (Auriculotemporalis muscle)

Rr. temporales (VII):

Glandula parotidea: (Parotid gland)

N. occipitalis minor: (Lesser occipital nerve)

V. jugularis externa: (External jugular vein)

M. levator scapulae: (Levator scapulae muscle)

N. auricularis magnus: (Great auricular nerve)

N. accessorius (XI): (Accessory nerve, CN XI)

M. trapezius: (Trepezius muscle)

Platysma: (Platysma muscle)

R. marginalis mandibularis (VII): (Marginal mandibular branch of the facial nerve)

M. masseter: (Masseter muscle)

R. buccalis (VII): (Buccal branch of the facial nerce)

Ductus parotideus: (Parotid duct or Stensen duct)

Rr. zygomatici (VII): (Zygomatic branch of the facial nerve)

A. angularis: (Angular artery)

M. orbicularis oculi: (Orbitalis oculi muscle)

N. supraorbitalis: (Supraorbital nerve)

M. epicranius: (M. occipitofrontalis, Epicraius muscle)

Hazırlayan: Necdet Ersöz (Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi)